“Nh?t ??i t?ng s?” M? Quan V?
“Ch?ng th? nh? b?i giai ?? t?, b?c c? kháp ??i h?o h? s?n.” ?ay là m?t cau ??i ???c vi?t b?i ?ng M? Quan V?, hi?u tr??ng ??u tiên c?a ??i h?c Qu?ng Tay trong nhi?m k? c?a ?ng t?i ??i h?c Qu?ng Tay. Chính v?i hoài b?o y chí ?ào t?o nh?ng h?c trò gi?i và cung c?p nhan tài tr? c?t cho Qu?ng Tay, ?ng M? Quan V? và m?t nhóm ??ng nghi?p c?a ?ng ?? thành l?p ??i h?c Qu?ng Tay vào tháng 10 n?m 1928. K? t? ?ó, ?ng ?? m? ra m?t ti?n l? cho giáo d?c ??i h?c ? Qu?ng Tay. ?ng ?? có nh?ng ?óng góp xu?t s?c cho vi?c thành l?p và phát tri?n ??i h?c Qu?ng Tay, ?ng ?? t?ng hai l?n làm hi?u tr??ng ??i h?c Qu?ng Tay (10/1928-7/1936; 9/1939—8/1940).
M? Quan V? (1881-1940), sinh n?m 1881 t?i huy?n Cung Thành, thành ph? Qu? Lam, t?nh Qu?ng Tay, tên là Hoà, tên g?c là ??o Ng?ng, ch? H?u S?n, bi?t danh Quy C?ng, hi?u Quan V?. ?ng là m?t nhà giáo d?c, nhà khoa h?c và nhà cách m?ng dan ch? n?i ti?ng. ?ng là ti?n s? k? thu?t ??u tiên c?a Trung Qu?c l?u h?c t?i ??c, là nhóm thành viên ??u tiên c?a H?i ??ng minh Trung Qu?c, là hi?u tr??ng ??u tiên c?a Tr??ng C?ng l?p Trung Qu?c t?i Th??ng H?i, ??i h?c ??i H?, ??i h?c Qu?ng Tay, t?ng là t?ng th? ky b? ph?n ?i?u hành c?a H?i ??ng minh, t?ng th? ky v?n phòng t?ng th?ng l?n c?a T?n Trung S?n, Th? tr??ng B? C?ng nghi?p và th??ng ngh? s? Th??ng vi?n lam th?i Chính ph? lam th?i Nam Kinh, B? tr??ng b? giao th?ng, ch? t?ch t?nh Qu?ng Tay, B? tr??ng t? pháp chính ph? B?c D??ng, Hi?u tr??ng ??i h?c C?ng ngh? B?c Kinh, sau khi Chi?n tranh Ch?ng Nh?t bùng n?, ?ng t?ng là th??ng ngh? s? c?a H?i ??ng qu?c phòng t?i cao và thành viên c?a H?i ??ng chính tr? qu?c gia khoá ??u tiên. ?ng ???c m?nh danh là “Nh?t ??i t?ng s?” và “B?c Thái Nam M?” trong gi?i giáo d?c.
M? Quan V? ?? ch?u khó h?c t?p t? khi còn nh?, sau ?ó ?ng thi ?? vào H?c ???ng th? d?ng Qu?ng Tay. N?m 1901, ?ng du h?c Nh?t B?n t? túc, lúc ban ??u ?ng ?? sáng l?p “Tan Dan Tùng Báo” v?i L??ng Kh?i Siêu, sau ?ó ?ng theo d?i T?n Trung S?n ?? tham gia cách m?ng. N?m 1903, ?ng vào ??i h?c Kyoto ? Nh?t B?n ?? h?c hóa(chǎn) h?c ?ng d?ng. N?m 1905, H?i ??ng minh Trung Qu?c ???c thành l?p, M? Quan V? là nhóm thành viên ??u tiên, tham gia so?n th?o ?i?u l? c?a H?i ??ng minh, ?ng ???c b?u làm t?ng th? ky c?a b? ph?n ?i?u hành, ??m nh?m ch?c v? h?i ch? c?a H?i ??ng minh Qu?ng Tay. N?m 1906, ?ng tr? v? Th??ng H?i và thành l?p Tr??ng C?ng l?p Trung Qu?c, n?m sau ?ng sang ??c ?? h?c ngành luy?n kim t?i ??i h?c K? thu?t Berlin, và nh?n b?ng c? nhan k? thu?t. ?ng tr? v? n??c tr??c ngày Cách m?ng Tan H?i, làm ch? biên c?a “Báo dan l?p” và kêu g?i cách m?ng. ?ng tham gia vào vi?c thành l?p Trung Hoa Dan Qu?c, ?? c? T?n Trung S?n làm ??i t?ng th?ng lam th?i và tham gia so?n th?o “?? c??ng T? ch?c chính ph? lam th?i Trung Hoa Dan Qu?c”.
Sau khi thành l?p Trung Hoa Dan Qu?c, ?ng làm Th? tr??ng B? C?ng nghi?p và th??ng ngh? s? Th??ng vi?n lam th?i Chính ph? lam th?i Nam Kinh, tham gia so?n th?o Hi?n pháp t?m th?i Trung Hoa Dan Qu?c. Sau khi Cách m?ng th? hai th?t b?i, ?ng sang ??c và h?c t?i ??i h?c n?ng nghi?p Berlin, sau ?ó làm k? s? t?i Nhà máy Hóa(chǎn) ch?t Bochum, vào n?m 1915, ?ng nh?n b?ng ti?n s? k? thu?t t?i ??i h?c K? thu?t Berlin. N?m 1916, ?ng tr? v? Trung Qu?c, gi? ch?c B? tr??ng B? giao th?ng c?a Chính ph? quan s? và k? s? c?a Kho v? khí Th?ch T?nh ? Qu?ng Chau, n?m 1921, ?ng làm T?ng th? ky V?n phòng T?ng th?ng l?n, trong n?m ?ó ?ng nh?m ch?c ch? t?ch t?nh Qu?ng Tay. N?m sau, ?ng b? “Quan ??i t? tr?” t?p kích, phu nhan c?a ?ng Bành V?n Thi?m b? b?n ch?t, ?ng t? ch?c ch? t?ch t?nh Qu?ng Tay ngay l?p t?c.
N?m 1924, M? Quan V? nh?m ch?c hi?u tr??ng ??i h?c ??i H? Th??ng H?i. N?m sau, theo l?i m?i c?a Phùng Ng?c T??ng, ?oàn K? Thu?, ?ng ?i cùng T?n Trung S?n ??n B?c Kinh ?? bàn v? vi?c n??c, và ???c m?i làm hi?u tr??ng ??i h?c C?ng ngh? B?c Kinh, ?ng còn là B? tr??ng b? t? pháp chính quy?n B?c D??ng trong m?t th?i gian ng?n. Tháng 3 n?m 1926, chính quy?n ?oàn K? Thu? b?n ch?t nh?ng sinh viên th?nh c?u hòa bình, “V? th?m sát ngày 18 tháng 3” x?y ra, M? Quan V? t?c gi?n và t? ch?c, tr? l?i ??i h?c ??i H? ?? làm hi?u tr??ng.
N?m 1928, theo l?i m?i c?a chính quy?n Qu?ng Tay lúc b?y gi?, ?ng tr? v? Qu?ng Tay và thành l?p ??i h?c Qu?ng Tay, gi? ch?c hi?u tr??ng. N?m 1932, ?ng kiêm nhi?m giám ??c Nhà máy Axit Sulfuric L??ng Qu?ng. Khi Chi?n tranh ch?ng Nh?t bùng n? vào n?m 1937, ?ng nh?m ch?c th??ng ngh? s? c?a H?i ??ng qu?c phòng t?i cao và thành viên c?a H?i ??ng chính tr? qu?c gia khoá ??u tiên. N?m 1939, M? Quan V? tái nh?m ch?c hi?u tr??ng ??i h?c Qu?c gia Qu?ng Tay, n?m sau, ?ng qua ??i vì b?nh t?t. Sau khi nh?n ???c tin bu?n, l?nh ??o cao c?p, gi?i giáo d?c ??u kinh ng?c và bày t? lòng ti?c th??ng v? h?n. Các nhà l?nh ??o c?ng s?n Trung Qu?c Chu ?n Lai, Chu ??c, Bành ??c Hoài ??u g?i b?c tr??ng vi?ng qua V?n phòng Bát l? quan ? Qu? Lam ?? truy ?i?u ?ng, nh?ng ng??i n?i ti?ng trong h?c thu?t nh? ?ng V?n H?o, Trúc Kh? Trinh, Tát B?n ??ng và ??i h?c ??i H? Th??ng H?i c?ng g?i ?i?n chia bu?n.
M? Quan V? là m?t nhà khoa h?c n?i ti?ng, ng??i ?? d?ch r?t nhi?u tác ph?m trong cu?c ??i c?a mình. Nh?ng tác ph?m ch? y?u bao g?m “Ngu?n g?c các loài”, “Darwin”, “Ly thuy?t v? kh? ??c x? h?i”, “H?c thuy?t v? Maitreya John”, “Lu?n bàn v? thu?”, “??i s?”, “Khoáng v?t h?c” v.v.
M? Quan V? còn là m?t nhà th?, v?i tác ph?m là “Nh?ng bài th? c?a M? Quan V?”. Nh?ng bài th? c?a ?ng mang ??c s?c tuyên truy?n t? t??ng tan h?c và lòng yêu n??c, lu?n tràn ng?p gi?ng ?i?u l?c quan và t??i sáng. Ví d?, vào ??u th?i k? Trung Hoa Dan Qu?c, ?ng ?? vi?t bài th? “Xuan s?m Kinh Hoa” ?? th? hi?n hoài b?o y chí l?n: “S?n tham tam nguy?t do vi tuy?t, lam m?t tr??ng tiêu giác ti?u hàn. ?? t?ch tung hoành h?t h?u ??c, th?n t? kh?i ph?c di?u v? ?oan. Bách niên d? h?u thu? hùng tr??ng, v?n s? ???ng ti?n ch? nh?c quan. D?c d? nh?t than hám thiên h?, tu vu bình ??a kh?i ba lan.”
Tên nhà tr??ng do M? Quan V? vi?t
?? t? c?a M? Quan V?
Bài hát c?a tr??ng do M? Quan V? ?ích than sáng tác
M? Quan V? và T?n Trung S?n
L?ng m? c?a ?ng M? Quan V? t?i L??ng Phong, Qu? Lam